Είναι δύσκολο να συμφωνήσουμε, να συνεννοηθούμε. Δεν είναι περίεργο που πάμε σε ένα δημοψήφισμα χωρίς να συμφωνούμε σε τι ακριβώς απαντούμε.
Όμως, όλοι ξέρουμε ότι την Κυριακή ψηφίζουμε για τη μέγιστη στρατηγική επιλογή της Ελλάδας στη Μεταπολίτευση. Την συμπόρευση με την Ευρώπη. Τη συντηρητική Ευρώπη, την “Ευρώπη του Κεφαλαίου”, την “Ευρώπη των δύο ταχυτήτων”, τη “Γερμανική Ευρώπη”. Σε κάθε περίπτωση όμως, την ΕΥΡΩΠΗ. Η οποία, όπως κι εμείς, όπως και ο Κόσμος, αλλάζει όπως αλλάζουν και οι συσχετισμοί.
Πολλοί συμπολίτες μου πιστεύουν πως την Κυριακή ψηφίζουμε για να αποκτήσει καλύτερη διαπραγματευτική θέση η κυβέρνησή μας και μεγαλύτερη ισχύ η ίδια. Σ' αυτούς απευθύνομαι και παρακαλώ για μια έντιμη και χωρίς προκαταλήψεις προσέγγιση, στο ερώτημα “πώς θα βοηθήσουμε καλύτερα τον Τσίπρα, με το ΝΑΙ ή με το ΟΧΙ;”.
Η διάρκεια της διαπραγμάτευσης
Η προηγούμενη διαπραγμάτευση διήρκεσε πολύ. Εξαιτίας αυτού και δεδομένων των συνθηκών ασφυξίας ρευστότητας, η οικονομία εξουθενώθηκε. Καθυστέρησε τόσο πολύ, που χρεοκοπήσαμε και με τη βούλα, έκλεισαν οι τράπεζες, διακινδυνεύουμε την τουριστική σεζόν, το λιγοστό οξυγόνο της ελληνικής οικονομίας. Και περιήλθαμε σε πιο δεινή διαπραγματευτική θέση. Έχουμε τώρα (ίσως) να διαλέξουμε μεταξύ ενός πολύ επώδυνου πακέτου (τα 8 δισ. της πρότασης της κυβέρνησης) και ενός ακόμα πιο επώδυνου (τα 8 δισ. της πρότασης των θεσμών). Όταν όλοι ομολογούν ότι πριν από 4-5 μήνες το πακέτο θα ήταν πολύ λιγότερο επώδυνο. Όχι επειδή οι εταίροι ήταν τότε πιο διαλλακτικοί αλλά γιατί η κατάσταση της οικονομίας ήταν καλύτερη και οι απαιτήσεις/στόχοι των εταίρων μπορούσαν να επιτευχθούν με λιγότερες θυσίες.
Η Κυβέρνηση διαπραγματευόταν σκληρά πέντε μήνες, έχανε όμως κρίσιμο χρόνο με αποτέλεσμα η ενδεχόμενη συμφωνία να χειροτερεύει. Και εξαρχής αλλά και εκ του αποτελέσματος τώρα, η μακρά διάρκεια των διαπραγματεύσεων ήταν κεφαλαιώδες λάθος. Οι άλλοι δεν είχαν λόγο να βιάζονται. Εμείς είχαμε. Γιατί υποπέσαμε σε αυτό το λάθος; Από αυτά που λέει η ίδια η Κυβέρνηση:
Με το ΟΧΙ λοιπόν στο δημοψήφισμα, δίνεις μεγάλη ώθηση στην κυβέρνηση να υπερασπιστεί πάλι το (3) και το (4), με κίνδυνο να χάσουμε κι άλλο πολύτιμο χρόνο με καταστρεπτικά αποτελέσματα. Αντιθέτως, με το ΝΑΙ διευκολύνουμε τον Πρωθυπουργό να κλείσει μια πολύ κακή συμφωνία αμέσως, αντί να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις που -όπως αποδείχτηκε μέχρι τώρα- θα μας φέρουν σε πολύ χειρότερη συμφωνία μετά από εβδομάδες; μήνες;
Ο Πρωθυπουργός βέβαια, δηλώνει πως μετά το δημοψήφισμα θα κλείσει την συμφωνία σε 48 ώρες, την Τρίτη.
Καλώς το δηλώνει, γιατί ο χρόνος πιέζει πάρα πολύ. Ας είμαστε όμως ειλικρινείς και λιγάκι λογικοί.
Ξέρουμε τι στάση κρατούν οι εταίροι. Εμείς πιεζόμαστε χρονικά ακόμη πιο ασφυκτικά από 3 βδομάδες πρωτύτερα. Ένα 70% ΟΧΙ π.χ. θα ήταν ο απόλυτος εγκλωβισμός για Τσίπρα: θα πρέπει να κλείσει μια πολύ κακή συμφωνία σε 48 ώρες, ενώ ο λαός του έδωσε εντολή να μην το κάνει!
Με άλλα λόγια, αν θέλεις, ψηφοφόρε του ΣΥΡΙΖΑ, κι εσύ να παραμείνεις Ευρωπαίος, και να διευκολύνεις τον Τσίπρα να κλείσει τη συμφωνία, οφείλεις να ψηφίσεις ΝΑΙ. Έστω και κρυφά.
Οι εσωτερικοί συσχετισμοί
Στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν πολλές διαφορετικές ομάδες ιδεολογικές και πολιτικές (τάσεις) με ισχυρή παρουσία. Και στην Κυβέρνηση μερικοί περίεργοι και ακροδεξιοί. Κανείς βέβαια δεν θέλει μια κακή συμφωνία. Όλοι θέλουν το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Όμως υπάρχουν τάσεις που επιδιώκουν ρητά την επιστροφή στη δραχμή, που ζητούν ριζοσπαστική και ανυποχώρητη στάση, ενώ οι ΑΝΕΛ ολοφάνερα επιδιώκουν απομόνωση της χώρας.
Ο Πρωθυπουργός πήγε πολλές φορές στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Συνάντησε τις συντηρητικές και προοδευτικές ηγεσίες της, είχε την ευκαιρία να διαμορφώσει άποψη για τους συσχετισμούς εντός Ευρώπης, να μάθει πώς σκέφτονται, να καταλάβει τα διαπραγματευτικά περιθώρια που είχε. Γι' αυτό έκανε την πρότασή του με τα 8 δισ.. Όχι επειδή του άρεσε. Καταλάβαινε πως επρόκειτο για μια οδυνηρή και αντιαναπτυξιακή πρόταση αλλά πολιτική είναι η διαχείριση του εφικτού. Ρεαλισμός λέγεται, απαραίτητος στη διαχείριση της εξουσίας. Και άργησε.
Αυτή όμως η πρόταση συναντούσε λυσσώδεις αντιστάσεις από ομάδες στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση, που δεν είχαν τις ίδιες εμπειρίες με τον Πρωθυπουργό, δεν αντιλαμβάνονται το βάρος της ευθύνης του, δεν έχουν την ευελιξία και τον ρεαλισμό του.
Στην εσωτερική διαπραγμάτευση με το κόμμα του έχασε ο Πρωθυπουργός και κέρδισε η Ζωή και ο Στρατούλης, γι' αυτό πήγαμε στο δημοψήφισμα. Κι αν αναρωτιέσαι γιατί ο Πρωθυπουργός ζητά να ψηφίσουμε «όχι», η απάντηση είναι απλή. Από τη μια πλευρά είναι ο κυβερνητικός του εταίρος, που δεν βολεύεται στην Ευρώπη. Κι απ΄ την άλλη, ο τρόπος που λαμβάνονται οι αποφάσεις στο κόμμα του, ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα όπου έχει την ίδια αξία και δύναμη μια ομάδα 50 ατόμων με μια ομάδα 500. Αυτό μπορεί να είναι εσωκομματική δημοκρατία για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά στο βαθμό που τραβούν τον Πρωθυπουργό απ΄το μανίκι δεν είναι δικό τους θέμα μόνο. Κάθε φορά που επέστρεφε από διεθνείς επαφές και συνεδρίαζε η Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να το θέλουν ίσως, κόνταιναν λίγο το ανάστημα του εθνικού ηγέτη, τον επανέφεραν στην Κουμουνδούρου. Και σήμερα ακόμη, του ζητούν να παίζει το ρόλο του κομματικού στελέχους κι όχι του Πρωθυπουργού μιας ευρωπαϊκής χώρας. Γι΄ αυτό χρειάζεται το δικό σου ΝΑΙ, ψηφοφόρε του ΣΥΡΙΖΑ. Αν επικρατήσει το ΟΧΙ, ο ευρωπαϊστής Πρωθυπουργός μας δεν θα μπορεί να αντιρροπήσει τις αντιευρωπαϊκές ομάδες εντός του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης, θα τον πολεμήσουν αν φέρει έναν οδυνηρό συμβιβασμό. Και το όπλο τους θα 'ναι το ΟΧΙ σου.
Με το ΝΑΙ, διευκολύνουμε τον Πρωθυπουργό να περάσει από την Κοινοβουλευτική του Ομάδα, την Κυβέρνηση και το κόμμα του τη συμφωνία που θα φέρει. Γιατί βιαζόμαστε πολύ και ίσως ο «έντιμος συμβιβασμός» δεν είναι πια στο τραπέζι. Το ΟΧΙ δίνει δύναμη μόνο στους αντιευρωπαϊστές της κυβέρνησης, που δεν θεώρησαν «έντιμο συμβιβασμό» ούτε την πρόταση των 8 δισ. της Κυβέρνησης.
Ο παράλογος εγκλωβισμός της αναδιάρθρωσης του χρέους
Η χώρα μας έχει εγκλωβιστεί σε μια εντελώς παράλογη διαπραγματευτική στρατηγική. Αντίστοιχη ξαναζήσαμε πριν από 22 χρόνια όταν ένας εγκληματικός Υπουργός Εξωτερικών εγκλώβισε τη χώρα σε μια αδιέξοδη πορεία που την οδήγησε στην ήττα, αφού προηγουμένως εξαντλήσαμε όλο το διπλωματικό απόθεμα που είχαμε.
Ο πρωτεργάτης του σημερινού αδιέξοδου εγκλωβισμού έχει ήδη ανακοινώσει ότι αν υπερισχύσει το ΝΑΙ, θα διευκολύνει την Κυβέρνηση, παραιτούμενος. Εδώ ο εγκλωβισμός είναι πιο τεχνικός, πιο δύσκολος να τον καταλάβουμε. Και δυστυχώς δεν υπάρχει στην Αριστερά ένας Κύρκος και ένας Παπαγιαννάκης να πουν τα αυτονόητα. Εξηγούμαι:
Ο κ. Βαρουφάκης από πολύ νωρίς ήταν συνεπής σε ένα πράγμα. Το χρέος χρειάζεται αναδιάρθρωση. Το έλεγε το 2010, όταν κανείς άλλος που έβλεπε τα ίδια νούμερα, δεν το έλεγε. Για την ακρίβεια στον δημόσιο διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο η αναδιάρθρωση ήταν απαγορευμένη λέξη. Δύο χρόνια μετά, με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, υποστήριξη και σχεδιασμό, το χρέος κουρεύτηκε και ο κ. Βαρουφάκης δεν είπε μπράβο. Τώρα ο κ. Βαρουφάκης λέει πως περαιτέρω αναδιάρθρωση είναι απολύτως απαραίτητη. Πιθανόν να έχει δίκιο. Το 100% των Ελλήνων επιθυμεί και υποστηρίζει μια γενναία αναδιάρθρωση του χρέους. Αλλά ο κ. Βαρουφάκης ως ΥΠΟΙΚ έκανε ένα κεφαλαιώδες λάθος. Έκανε τη μη βιωσιμότητα του χρέους, και την αναγκαία αναδιάρθρωση σημαία του, όρο εκ των ων ουκ άνευ για συμφωνία. Ήταν τόσο συνεπαρμένος από το θεωρητικό σχήμα που είχε συλλάβει, ώστε στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ιταλία είπε πως το χρέος της Ιταλίας δεν είναι βιώσιμο. Και τους έκανε όλους έξαλλους, τον ΥΠΟΙΚ Ιταλίας πρώτο-πρώτο. Ακριβώς την ίδια άποψη είχε και για το ισπανικό χρέος ήδη από το 2011 (εδώ). (Παρεμπιπτόντως σε αυτή την ανάρτησή του θα διαβάσετε τον κ. Βαρουφάκη να επιχειρηματολογεί γιατί το κούρεμα είναι αναγκαίο κακό ακόμα και για τα Ασφαλιστικά Ταμεία! Μετά γνωρίζοντας τι έχει πει για το PSI και τις ζημιές των Ταμείων, αναρωτιέσαι πως μια ακαδημαϊκή ανάλυση μπορεί να είναι τόσο ανέντιμη.)
Αν ο ΥΠΟΙΚ μας είχε συναίσθηση των ευθυνών της θέσης του, μέχρι να πετύχει την όποια ελάφρυνση του χρέους, θα έπρεπε να κρατά χαμηλούς τόνους. Όπως η Ιταλία, όπως όλοι οι έντιμοι υπουργοί οικονομικών, δεν φωνάζεις urbi et orbi «κοιτάξτε όλοι πόσο μεγάλο πρόβλημα έχω». Ως υπουργός είχε την υποχρέωση να κινηθεί αξιόπιστα και παρασκηνιακά προσπαθώντας να εξασφαλίσει συμμαχίες και να προωθήσει το αίτημα. Διότι η οικονομία είναι κλίμα, ψυχολογία και εμπιστοσύνη. Και τη σκοτώνει ο ΥΠΟΙΚ, όταν τη χαρακτηρίζει διαρκώς και διεθνώς αναξιόπιστη και μη αξιόχρεη.
Και κάτι ακόμη χειρότερο: έκανε την αναδιάρθρωση σημαία του, κόκκινη γραμμή στη διαπραγμάτευση. Δυσκολευόμουν να το πιστέψω, όμως γινόταν όλο και πιο ξεκάθαρο πως αν δεν πετύχαινε την αναδιάρθρωση έτσι όπως την είχε συλλάβει ο ίδιος, δεν θα προχωρούσε σε συμφωνία. Αρκεί να διαβάσει κανείς τα 6 ΟΧΙ του κ. Βαρουφάκη. Δυστυχώς, συμπαρέσυρε και την Κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό σε αυτήν την αδιέξοδη στρατηγική. Προσέξτε, στην πρόταση της κυβέρνησης για την αναδιάρθρωση υπήρχαν εργαλεία και υποπροτάσεις. Μία από αυτές όμως ήταν απολύτως παράλογη, με την έννοια ότι οι εταίροι δεν είχαν το παραμικρό περιθώριο αποδοχής της.
Στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης βάζεις πολλά, για να πάρεις λιγότερα. Εμείς όμως κάναμε κάτι αυτοκτονικό: κάναμε κόκκινη γραμμή στη διαπραγμάτευση την απόλυτα ανέφικτη ιδέα του κ. Βαρουφάκη. Δεν θα το πω τεχνικά αλλά με απλά λόγια όπως το διατύπωνε και ο Πρωθυπουργός μας. Ζητούσαμε για τα επόμενα χρόνια να σταματήσει αυτός ο βραχνάς της αξιολόγησης κάθε τρεις τέσσερις μήνες. Να πάψει το μαρτύριο της σταγόνας όπου κάθε λίγο έχουμε μια δόση να αποπληρώσουμε και μπαίνουμε στη διελκυστίνδα με τους θεσμούς για να μας δώσουν τα απαραίτητα χρήματα. Ζητούσαμε, δηλαδή, να μας δώσουν περίπου 30 δις με μακρινές λήξεις να τα χρησιμοποιήσουμε για να αποπληρώσουμε τα δάνεια που λήγουν μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια, ώστε να σταματήσει το μαρτύριο της σταγόνας. Μια εύλογη αναδιάρθρωση του χρέους με ελάχιστο κόστος για τους θεσμούς, με μεγάλο όφελος για μας. Για να σας εξηγήσω το ανέφικτο του αιτήματός μας θα επαναλάβω πράγματα που είχα γράψει εδώ, γιατί, όταν τα έγραφα, δεν φανταζόμουν ότι μπορούσε να είναι αυτό το αίτημα μια τόσο μοιραία κόκκινη γραμμή:
«Αυτό το τμήμα της ελληνικής πρότασης, λοιπόν, θα μπορούσε εύκολα να υιοθετηθεί καθώς δημιουργεί μικρή επιπλέον επιβάρυνση στους εταίρους. Λειτουργεί όμως αποτρεπτικά το έλλειμμα εμπιστοσύνης μεταξύ ημών και των δανειστών. Έλλειμμα που ξεκίνησε από τα Greek Statistics του κ. Καραμανλή, συνεχίστηκε με τα Ζάππεια του κ. Σαμαρά, για να πάρει τη σκυτάλη ο κ. Τσίπρας με την κατάργηση του μνημονίου με ένα νόμο σ’ ένα άρθρο. Τόσα χρόνια οι δανειστές χρησιμοποιούν τις δόσεις ως μοχλό πίεσης για να υλοποιούμε αυτά που συμφωνούμε. Κρατάνε το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, επειδή ξέρει να παίζει το ρόλο της Μορμώς.»
και πιο κάτω
«Το λογικό παράδοξο που προκαλεί η έλλειψη εμπιστοσύνης συνοψίζεται ως εξής:
Πρόκειται, δηλαδή, για πρόταση που θα είναι παράδοξο αν γίνει αποδεκτή από τους αντισυμβαλλόμενους εταίρους, τουλάχιστον σ' αυτήν τη συγκυρία. Υποθέτω πως η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα το αντιλαμβάνεται και αναγνωρίζει ως ρεαλιστικό και έντιμο συμβιβασμό…»
Ελπίζω να γίνεται σαφές, ότι πήγαμε στη διαπραγμάτευση για το χρέος με μια κόκκινη γραμμή που δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή από λογικούς ανθρώπους. Πήγαμε σαν πρόβατα σε σφαγή.
Επειδή είναι απολύτως απαραίτητο να απεγκλωβιστούμε από την αδιέξοδη στρατηγική, πιστεύω πως ο πρωτεργάτης της εντίμως θα αποχωρήσει μετά το ΝΑΙ, χωρίς να διακινδυνεύσει η εικόνα του Πρωθυπουργού. Γι΄αυτό, οι υποστηρικτές του Τσίπρα, στο δημοψήφισμα πρέπει να πουν ΝΑΙ.
Και καθώς θα αποχωρεί ένας μοιραίος άνθρωπος -μοιραίος, γιατί η μεγαλομανία του μάς οδήγησε σε ήττα και χρεοκοπία- διερωτώμαι αν ήρθε ή ώρα να αποχωρήσει και ο άλλος μοιραίος άνθρωπος της πολιτικής ζωής μας, σε επίπεδο εθνικής ήττας. Ό,τι πρόσφερε, πρόσφερε. Τώρα μόνο αφαιρεί. Κατά τη γνώμη μου δε, έκανε μερικά καλά, αλλά διέπραξε πολύ περισσότερα λάθη.
Τώρα το ΝΑΙ είναι απολύτως αναγκαίο, για να αποφύγουμε μια εθνική καταστροφή, (φοβούμαι όχι ικανό από μόνο του). Κάθε τηλεοπτική εμφάνιση του κ. Σαμαρά υπέρ του ΝΑΙ, ενισχύει το ΟΧΙ. Τον παρακαλούμε να διευκολύνει τη χώρα. Να αποχωρήσει και αυτός. Ει δυνατόν και πριν το δημοψήφισμα.
Όμως, όλοι ξέρουμε ότι την Κυριακή ψηφίζουμε για τη μέγιστη στρατηγική επιλογή της Ελλάδας στη Μεταπολίτευση. Την συμπόρευση με την Ευρώπη. Τη συντηρητική Ευρώπη, την “Ευρώπη του Κεφαλαίου”, την “Ευρώπη των δύο ταχυτήτων”, τη “Γερμανική Ευρώπη”. Σε κάθε περίπτωση όμως, την ΕΥΡΩΠΗ. Η οποία, όπως κι εμείς, όπως και ο Κόσμος, αλλάζει όπως αλλάζουν και οι συσχετισμοί.
Πολλοί συμπολίτες μου πιστεύουν πως την Κυριακή ψηφίζουμε για να αποκτήσει καλύτερη διαπραγματευτική θέση η κυβέρνησή μας και μεγαλύτερη ισχύ η ίδια. Σ' αυτούς απευθύνομαι και παρακαλώ για μια έντιμη και χωρίς προκαταλήψεις προσέγγιση, στο ερώτημα “πώς θα βοηθήσουμε καλύτερα τον Τσίπρα, με το ΝΑΙ ή με το ΟΧΙ;”.
Η διάρκεια της διαπραγμάτευσης
Η προηγούμενη διαπραγμάτευση διήρκεσε πολύ. Εξαιτίας αυτού και δεδομένων των συνθηκών ασφυξίας ρευστότητας, η οικονομία εξουθενώθηκε. Καθυστέρησε τόσο πολύ, που χρεοκοπήσαμε και με τη βούλα, έκλεισαν οι τράπεζες, διακινδυνεύουμε την τουριστική σεζόν, το λιγοστό οξυγόνο της ελληνικής οικονομίας. Και περιήλθαμε σε πιο δεινή διαπραγματευτική θέση. Έχουμε τώρα (ίσως) να διαλέξουμε μεταξύ ενός πολύ επώδυνου πακέτου (τα 8 δισ. της πρότασης της κυβέρνησης) και ενός ακόμα πιο επώδυνου (τα 8 δισ. της πρότασης των θεσμών). Όταν όλοι ομολογούν ότι πριν από 4-5 μήνες το πακέτο θα ήταν πολύ λιγότερο επώδυνο. Όχι επειδή οι εταίροι ήταν τότε πιο διαλλακτικοί αλλά γιατί η κατάσταση της οικονομίας ήταν καλύτερη και οι απαιτήσεις/στόχοι των εταίρων μπορούσαν να επιτευχθούν με λιγότερες θυσίες.
Η Κυβέρνηση διαπραγματευόταν σκληρά πέντε μήνες, έχανε όμως κρίσιμο χρόνο με αποτέλεσμα η ενδεχόμενη συμφωνία να χειροτερεύει. Και εξαρχής αλλά και εκ του αποτελέσματος τώρα, η μακρά διάρκεια των διαπραγματεύσεων ήταν κεφαλαιώδες λάθος. Οι άλλοι δεν είχαν λόγο να βιάζονται. Εμείς είχαμε. Γιατί υποπέσαμε σε αυτό το λάθος; Από αυτά που λέει η ίδια η Κυβέρνηση:
- Υποτίμησε πολύ τους συσχετισμούς εντός της συντηρητικής Ευρώπης.
- Υπερτίμησε τις δυνατότητες και τα περιθώρια που είχε να εφαρμόσει το πρόγραμμα που επιθυμούσε.
- Υπερτίμησε τη διαπραγματευτική δύναμη που της έδινε η νωπή λαϊκή εντολή.
- Δεσμευόταν από τη λαϊκή εντολή να εξαντλήσει τα περιθώρια για την καλύτερη δυνατή συμφωνία.
Με το ΟΧΙ λοιπόν στο δημοψήφισμα, δίνεις μεγάλη ώθηση στην κυβέρνηση να υπερασπιστεί πάλι το (3) και το (4), με κίνδυνο να χάσουμε κι άλλο πολύτιμο χρόνο με καταστρεπτικά αποτελέσματα. Αντιθέτως, με το ΝΑΙ διευκολύνουμε τον Πρωθυπουργό να κλείσει μια πολύ κακή συμφωνία αμέσως, αντί να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις που -όπως αποδείχτηκε μέχρι τώρα- θα μας φέρουν σε πολύ χειρότερη συμφωνία μετά από εβδομάδες; μήνες;
Ο Πρωθυπουργός βέβαια, δηλώνει πως μετά το δημοψήφισμα θα κλείσει την συμφωνία σε 48 ώρες, την Τρίτη.
Καλώς το δηλώνει, γιατί ο χρόνος πιέζει πάρα πολύ. Ας είμαστε όμως ειλικρινείς και λιγάκι λογικοί.
Ξέρουμε τι στάση κρατούν οι εταίροι. Εμείς πιεζόμαστε χρονικά ακόμη πιο ασφυκτικά από 3 βδομάδες πρωτύτερα. Ένα 70% ΟΧΙ π.χ. θα ήταν ο απόλυτος εγκλωβισμός για Τσίπρα: θα πρέπει να κλείσει μια πολύ κακή συμφωνία σε 48 ώρες, ενώ ο λαός του έδωσε εντολή να μην το κάνει!
Με άλλα λόγια, αν θέλεις, ψηφοφόρε του ΣΥΡΙΖΑ, κι εσύ να παραμείνεις Ευρωπαίος, και να διευκολύνεις τον Τσίπρα να κλείσει τη συμφωνία, οφείλεις να ψηφίσεις ΝΑΙ. Έστω και κρυφά.
Οι εσωτερικοί συσχετισμοί
Στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν πολλές διαφορετικές ομάδες ιδεολογικές και πολιτικές (τάσεις) με ισχυρή παρουσία. Και στην Κυβέρνηση μερικοί περίεργοι και ακροδεξιοί. Κανείς βέβαια δεν θέλει μια κακή συμφωνία. Όλοι θέλουν το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Όμως υπάρχουν τάσεις που επιδιώκουν ρητά την επιστροφή στη δραχμή, που ζητούν ριζοσπαστική και ανυποχώρητη στάση, ενώ οι ΑΝΕΛ ολοφάνερα επιδιώκουν απομόνωση της χώρας.
Ο Πρωθυπουργός πήγε πολλές φορές στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Συνάντησε τις συντηρητικές και προοδευτικές ηγεσίες της, είχε την ευκαιρία να διαμορφώσει άποψη για τους συσχετισμούς εντός Ευρώπης, να μάθει πώς σκέφτονται, να καταλάβει τα διαπραγματευτικά περιθώρια που είχε. Γι' αυτό έκανε την πρότασή του με τα 8 δισ.. Όχι επειδή του άρεσε. Καταλάβαινε πως επρόκειτο για μια οδυνηρή και αντιαναπτυξιακή πρόταση αλλά πολιτική είναι η διαχείριση του εφικτού. Ρεαλισμός λέγεται, απαραίτητος στη διαχείριση της εξουσίας. Και άργησε.
Αυτή όμως η πρόταση συναντούσε λυσσώδεις αντιστάσεις από ομάδες στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση, που δεν είχαν τις ίδιες εμπειρίες με τον Πρωθυπουργό, δεν αντιλαμβάνονται το βάρος της ευθύνης του, δεν έχουν την ευελιξία και τον ρεαλισμό του.
Στην εσωτερική διαπραγμάτευση με το κόμμα του έχασε ο Πρωθυπουργός και κέρδισε η Ζωή και ο Στρατούλης, γι' αυτό πήγαμε στο δημοψήφισμα. Κι αν αναρωτιέσαι γιατί ο Πρωθυπουργός ζητά να ψηφίσουμε «όχι», η απάντηση είναι απλή. Από τη μια πλευρά είναι ο κυβερνητικός του εταίρος, που δεν βολεύεται στην Ευρώπη. Κι απ΄ την άλλη, ο τρόπος που λαμβάνονται οι αποφάσεις στο κόμμα του, ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα όπου έχει την ίδια αξία και δύναμη μια ομάδα 50 ατόμων με μια ομάδα 500. Αυτό μπορεί να είναι εσωκομματική δημοκρατία για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά στο βαθμό που τραβούν τον Πρωθυπουργό απ΄το μανίκι δεν είναι δικό τους θέμα μόνο. Κάθε φορά που επέστρεφε από διεθνείς επαφές και συνεδρίαζε η Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να το θέλουν ίσως, κόνταιναν λίγο το ανάστημα του εθνικού ηγέτη, τον επανέφεραν στην Κουμουνδούρου. Και σήμερα ακόμη, του ζητούν να παίζει το ρόλο του κομματικού στελέχους κι όχι του Πρωθυπουργού μιας ευρωπαϊκής χώρας. Γι΄ αυτό χρειάζεται το δικό σου ΝΑΙ, ψηφοφόρε του ΣΥΡΙΖΑ. Αν επικρατήσει το ΟΧΙ, ο ευρωπαϊστής Πρωθυπουργός μας δεν θα μπορεί να αντιρροπήσει τις αντιευρωπαϊκές ομάδες εντός του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης, θα τον πολεμήσουν αν φέρει έναν οδυνηρό συμβιβασμό. Και το όπλο τους θα 'ναι το ΟΧΙ σου.
Με το ΝΑΙ, διευκολύνουμε τον Πρωθυπουργό να περάσει από την Κοινοβουλευτική του Ομάδα, την Κυβέρνηση και το κόμμα του τη συμφωνία που θα φέρει. Γιατί βιαζόμαστε πολύ και ίσως ο «έντιμος συμβιβασμός» δεν είναι πια στο τραπέζι. Το ΟΧΙ δίνει δύναμη μόνο στους αντιευρωπαϊστές της κυβέρνησης, που δεν θεώρησαν «έντιμο συμβιβασμό» ούτε την πρόταση των 8 δισ. της Κυβέρνησης.
Ο παράλογος εγκλωβισμός της αναδιάρθρωσης του χρέους
Η χώρα μας έχει εγκλωβιστεί σε μια εντελώς παράλογη διαπραγματευτική στρατηγική. Αντίστοιχη ξαναζήσαμε πριν από 22 χρόνια όταν ένας εγκληματικός Υπουργός Εξωτερικών εγκλώβισε τη χώρα σε μια αδιέξοδη πορεία που την οδήγησε στην ήττα, αφού προηγουμένως εξαντλήσαμε όλο το διπλωματικό απόθεμα που είχαμε.
Ο πρωτεργάτης του σημερινού αδιέξοδου εγκλωβισμού έχει ήδη ανακοινώσει ότι αν υπερισχύσει το ΝΑΙ, θα διευκολύνει την Κυβέρνηση, παραιτούμενος. Εδώ ο εγκλωβισμός είναι πιο τεχνικός, πιο δύσκολος να τον καταλάβουμε. Και δυστυχώς δεν υπάρχει στην Αριστερά ένας Κύρκος και ένας Παπαγιαννάκης να πουν τα αυτονόητα. Εξηγούμαι:
Ο κ. Βαρουφάκης από πολύ νωρίς ήταν συνεπής σε ένα πράγμα. Το χρέος χρειάζεται αναδιάρθρωση. Το έλεγε το 2010, όταν κανείς άλλος που έβλεπε τα ίδια νούμερα, δεν το έλεγε. Για την ακρίβεια στον δημόσιο διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο η αναδιάρθρωση ήταν απαγορευμένη λέξη. Δύο χρόνια μετά, με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, υποστήριξη και σχεδιασμό, το χρέος κουρεύτηκε και ο κ. Βαρουφάκης δεν είπε μπράβο. Τώρα ο κ. Βαρουφάκης λέει πως περαιτέρω αναδιάρθρωση είναι απολύτως απαραίτητη. Πιθανόν να έχει δίκιο. Το 100% των Ελλήνων επιθυμεί και υποστηρίζει μια γενναία αναδιάρθρωση του χρέους. Αλλά ο κ. Βαρουφάκης ως ΥΠΟΙΚ έκανε ένα κεφαλαιώδες λάθος. Έκανε τη μη βιωσιμότητα του χρέους, και την αναγκαία αναδιάρθρωση σημαία του, όρο εκ των ων ουκ άνευ για συμφωνία. Ήταν τόσο συνεπαρμένος από το θεωρητικό σχήμα που είχε συλλάβει, ώστε στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ιταλία είπε πως το χρέος της Ιταλίας δεν είναι βιώσιμο. Και τους έκανε όλους έξαλλους, τον ΥΠΟΙΚ Ιταλίας πρώτο-πρώτο. Ακριβώς την ίδια άποψη είχε και για το ισπανικό χρέος ήδη από το 2011 (εδώ). (Παρεμπιπτόντως σε αυτή την ανάρτησή του θα διαβάσετε τον κ. Βαρουφάκη να επιχειρηματολογεί γιατί το κούρεμα είναι αναγκαίο κακό ακόμα και για τα Ασφαλιστικά Ταμεία! Μετά γνωρίζοντας τι έχει πει για το PSI και τις ζημιές των Ταμείων, αναρωτιέσαι πως μια ακαδημαϊκή ανάλυση μπορεί να είναι τόσο ανέντιμη.)
Αν ο ΥΠΟΙΚ μας είχε συναίσθηση των ευθυνών της θέσης του, μέχρι να πετύχει την όποια ελάφρυνση του χρέους, θα έπρεπε να κρατά χαμηλούς τόνους. Όπως η Ιταλία, όπως όλοι οι έντιμοι υπουργοί οικονομικών, δεν φωνάζεις urbi et orbi «κοιτάξτε όλοι πόσο μεγάλο πρόβλημα έχω». Ως υπουργός είχε την υποχρέωση να κινηθεί αξιόπιστα και παρασκηνιακά προσπαθώντας να εξασφαλίσει συμμαχίες και να προωθήσει το αίτημα. Διότι η οικονομία είναι κλίμα, ψυχολογία και εμπιστοσύνη. Και τη σκοτώνει ο ΥΠΟΙΚ, όταν τη χαρακτηρίζει διαρκώς και διεθνώς αναξιόπιστη και μη αξιόχρεη.
Και κάτι ακόμη χειρότερο: έκανε την αναδιάρθρωση σημαία του, κόκκινη γραμμή στη διαπραγμάτευση. Δυσκολευόμουν να το πιστέψω, όμως γινόταν όλο και πιο ξεκάθαρο πως αν δεν πετύχαινε την αναδιάρθρωση έτσι όπως την είχε συλλάβει ο ίδιος, δεν θα προχωρούσε σε συμφωνία. Αρκεί να διαβάσει κανείς τα 6 ΟΧΙ του κ. Βαρουφάκη. Δυστυχώς, συμπαρέσυρε και την Κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό σε αυτήν την αδιέξοδη στρατηγική. Προσέξτε, στην πρόταση της κυβέρνησης για την αναδιάρθρωση υπήρχαν εργαλεία και υποπροτάσεις. Μία από αυτές όμως ήταν απολύτως παράλογη, με την έννοια ότι οι εταίροι δεν είχαν το παραμικρό περιθώριο αποδοχής της.
Στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης βάζεις πολλά, για να πάρεις λιγότερα. Εμείς όμως κάναμε κάτι αυτοκτονικό: κάναμε κόκκινη γραμμή στη διαπραγμάτευση την απόλυτα ανέφικτη ιδέα του κ. Βαρουφάκη. Δεν θα το πω τεχνικά αλλά με απλά λόγια όπως το διατύπωνε και ο Πρωθυπουργός μας. Ζητούσαμε για τα επόμενα χρόνια να σταματήσει αυτός ο βραχνάς της αξιολόγησης κάθε τρεις τέσσερις μήνες. Να πάψει το μαρτύριο της σταγόνας όπου κάθε λίγο έχουμε μια δόση να αποπληρώσουμε και μπαίνουμε στη διελκυστίνδα με τους θεσμούς για να μας δώσουν τα απαραίτητα χρήματα. Ζητούσαμε, δηλαδή, να μας δώσουν περίπου 30 δις με μακρινές λήξεις να τα χρησιμοποιήσουμε για να αποπληρώσουμε τα δάνεια που λήγουν μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια, ώστε να σταματήσει το μαρτύριο της σταγόνας. Μια εύλογη αναδιάρθρωση του χρέους με ελάχιστο κόστος για τους θεσμούς, με μεγάλο όφελος για μας. Για να σας εξηγήσω το ανέφικτο του αιτήματός μας θα επαναλάβω πράγματα που είχα γράψει εδώ, γιατί, όταν τα έγραφα, δεν φανταζόμουν ότι μπορούσε να είναι αυτό το αίτημα μια τόσο μοιραία κόκκινη γραμμή:
«Αυτό το τμήμα της ελληνικής πρότασης, λοιπόν, θα μπορούσε εύκολα να υιοθετηθεί καθώς δημιουργεί μικρή επιπλέον επιβάρυνση στους εταίρους. Λειτουργεί όμως αποτρεπτικά το έλλειμμα εμπιστοσύνης μεταξύ ημών και των δανειστών. Έλλειμμα που ξεκίνησε από τα Greek Statistics του κ. Καραμανλή, συνεχίστηκε με τα Ζάππεια του κ. Σαμαρά, για να πάρει τη σκυτάλη ο κ. Τσίπρας με την κατάργηση του μνημονίου με ένα νόμο σ’ ένα άρθρο. Τόσα χρόνια οι δανειστές χρησιμοποιούν τις δόσεις ως μοχλό πίεσης για να υλοποιούμε αυτά που συμφωνούμε. Κρατάνε το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, επειδή ξέρει να παίζει το ρόλο της Μορμώς.»
και πιο κάτω
«Το λογικό παράδοξο που προκαλεί η έλλειψη εμπιστοσύνης συνοψίζεται ως εξής:
- Ιανουάριος 2015, Ελλάδα: Δεν αναγνωρίζω τις συμφωνίες που υπέγραψα γιατί….
- Φεβρουάριος - Ιούνιος 2015, Ευρώπη: No deal, no money => κρίση ρευστότητας για την Ελλάδα.
- Ιούνιος 2015, Ελλάδα: Θα αναγνωρίσω παλαιότερες συμφωνίες, θα συνάψω και νέα, υπό την προϋπόθεση πως θα μου εξασφαλίσετε χωρίς αξιολόγηση, εκ των προτέρων, τα χρήματα που θα χρειαστώ τα επόμενα 3-4 χρόνια.
- Μετά την αναδιάρθρωση του χρέους -> πήγαινε στο βήμα (1).
Πρόκειται, δηλαδή, για πρόταση που θα είναι παράδοξο αν γίνει αποδεκτή από τους αντισυμβαλλόμενους εταίρους, τουλάχιστον σ' αυτήν τη συγκυρία. Υποθέτω πως η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα το αντιλαμβάνεται και αναγνωρίζει ως ρεαλιστικό και έντιμο συμβιβασμό…»
Ελπίζω να γίνεται σαφές, ότι πήγαμε στη διαπραγμάτευση για το χρέος με μια κόκκινη γραμμή που δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή από λογικούς ανθρώπους. Πήγαμε σαν πρόβατα σε σφαγή.
Επειδή είναι απολύτως απαραίτητο να απεγκλωβιστούμε από την αδιέξοδη στρατηγική, πιστεύω πως ο πρωτεργάτης της εντίμως θα αποχωρήσει μετά το ΝΑΙ, χωρίς να διακινδυνεύσει η εικόνα του Πρωθυπουργού. Γι΄αυτό, οι υποστηρικτές του Τσίπρα, στο δημοψήφισμα πρέπει να πουν ΝΑΙ.
Και καθώς θα αποχωρεί ένας μοιραίος άνθρωπος -μοιραίος, γιατί η μεγαλομανία του μάς οδήγησε σε ήττα και χρεοκοπία- διερωτώμαι αν ήρθε ή ώρα να αποχωρήσει και ο άλλος μοιραίος άνθρωπος της πολιτικής ζωής μας, σε επίπεδο εθνικής ήττας. Ό,τι πρόσφερε, πρόσφερε. Τώρα μόνο αφαιρεί. Κατά τη γνώμη μου δε, έκανε μερικά καλά, αλλά διέπραξε πολύ περισσότερα λάθη.
Τώρα το ΝΑΙ είναι απολύτως αναγκαίο, για να αποφύγουμε μια εθνική καταστροφή, (φοβούμαι όχι ικανό από μόνο του). Κάθε τηλεοπτική εμφάνιση του κ. Σαμαρά υπέρ του ΝΑΙ, ενισχύει το ΟΧΙ. Τον παρακαλούμε να διευκολύνει τη χώρα. Να αποχωρήσει και αυτός. Ει δυνατόν και πριν το δημοψήφισμα.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Protagon στις 3/7/2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου